وال پست و نبشی کشی در نمای ساختمان

در زلزله های اخیر بسیاری از دیوارهای داخلی و خارجی و نماها به دلیل استفاده نکردن یا صحیح استفاده نکردن وال پست ها به سمت بیرون پرتاب شده و تخریب شدند. وال پست ها از اجزای غیر سازه ای ساختمان می باشند که اجرای درست آن تاثیر زیادی در کنترل خرابی دیوارها دارد. در زمان وارد شدن بارهای جانبی بر سازه وال پست ها باید طوری اجرا شوند که نیروی دیوارها تاثیری بر عملکرد اجزای سازه نداشته باشد. وال پست در طراحی های سازه در ایران تاریخچه چندانی ندارد و حدودا محدود به 10 سال اخیر می باشد ولی با این حال در طراحی و اجرای سازه های اطرافمان دیده می شود که با نقاط ضعف و ایراداتی اجرا می شود.

اجرای وال پست را می توان با پروفیل های مختلفی اعم از قوطی، ناودانی و نبشی انجام داد از این رو قیمت نبشی و ناودانی و سایر مصالح مصرفی بایستی در اجرای وال پست در نظر گرفته شود. به اجرای وال پست توسط نبشی، نبشی کشی گفته می شود. در ادامه به بررسی نقش وال پست در نمای ساختمان ها خواهیم پرداخت.

معرفی وال پست و ضرورت استفاده از آن در نما

تاکنون همه اخبار وقوع زلزله در نقاط مختلف جهان را شنیده و خسارت های ناشی از آن را دیده ایم و ممکن است در ذهن خود آن را بسیار هولناک بدانید. اما دیدگاه ما کمی با شما متفاوت بوده و اعتقاد داریم که پدیده زلزله به خودی خود خطرناک نیست و این ما هستیم که با رعایت نکردن یکسری قوانین و آیین نامه شرایط را خطرساز می کنیم. تا قبل از سال 1341 که وقوع زلزله بویین زهرا منجر به از دست رفتن جان 12000 نفر از مردم ایران شد، اکثر ساختمان ها در ایران به سبک سنتی و بدون هیچ گونه محاسبات فنی ساخته می شدند اما بعد از این واقعه در سال 1343 سازمان برنامه و بودجه وقت گزارشی را منتشر نمود و تاکنون که ویرایش چهارم استاندارد 2800 در اختیار جامعه مهندسی ایران قرار دارد و زلزله آبان ماه سال 1396 در کرمانشاه سبب ایجاد فضایی برای تحول در زمینه رویکرد مهندسان ایرانی در رابطه با اعضای غیر سازه ای و رفتار آن ها در حین زلزله گردید.

یکی از روش های مهار اجزای غیر سازه ای که بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است استفاده از وال پست یا کلاف های قائم و افقی است. وال پست به معنای نگهدارنده دیوار است و وظیفه اتصال دیوارهای میانقاب به اسکلت سازه را دارد. به عبارتی محافظت از دیوار در برابر نیروهای باد و زلزله و به طور کلی هر نوع نیروی افقی یا عمود بر سطح دیوار بر عهده وال پست می باشد. همان طور که ذکر شد نبشی کشی ساختمان همان اجرای وال پست توسط نبشی بوده و از این رو قیمت نبشی و کیفیت آن بر اجرای این سازه اهمیت زیادی دارد.

تجربه نشان داده در مناطق زلزله خیز دیوارها در هر حالت به هنگام زلزله قادرند تاثیراتی مهم بر سازه ساختمان بگذارند. اغلب مشاهده شده است که در هنگام وقوع زلزله دیوارها ترک خورده و یا دچار ریزش گردیده اند که ترک خوردگی و یا شکست در دیوارها با توجه به سطح عملکرد سازه طبیعی است لیکن ریزش این دیوارها غیرقابل قبول می باشد. تخریب دیوارها در هنگام وقوع زلزله به دلیل اجرای نادرست دیوارها می باشد از این رو باید تدابیری اندیشید تا ضمن تامین پایداری دیوارها و هدایت ترک های احتمالی به مواضعی مشخص یک رویه واحد در اجرای دیوارها در پروژه ها به وجود بیاید.

در گذشته دیوارهای میانقاب توسط ملات و یا نازک کاری به ستون ها و تیرها به طور مستقیم متصل می شد ولی تجربه زلزله کرمانشاه در آبان سال 96 نشان داد که این روش جوابگو نیست به این معنی که اندرکنش سازه و دیوارها باعث وارد شدن نیروهای متقابلی به هر دو می شود. به این ترتیب که در اثر نیروهای جانبی دریفت ایجاد شده در اعضای سازه باعث ایجاد تنش در دیوارهای میانقاب می گردد که در اثر آن باعث جابجایی مرکز سختی سازه می باشد و باعث رفتار غیرقابل پیش بینی در سازه مخصوصا در زمان وقوع زلزله می گردد و از طرف دیگر ایجاد تنش در دیوارها باعث ایجاد ترک قطری در دیوار شده و مولفه عمود بر سطح آن باعث تخریب و فروریزش دیوار می گردد.

نحوه اجرای وال پست در نمای سازه

وال پست که به آن نگهدارنده دیوار نیز گفته می شود عضو غیرسازه ای در ساختمان است که با مهار دیوارها با اسکلت از یک طرف موجب همبستگی دیوار و از طرف دیگر موجب مهار دیوار در برابر بارهای جانبی ناشی از وزن خود می شود و نقشی برای تحمل بارهای جانبی باد و زلزله ندارد. وال پست را تا به حال در ساختمان های متعددی در میانقاب ها و در دل دیوار با پروفیل های نمره پایین اعم از ناودانی و نبشی مشاهده کرده اید. باید بدانید که پیش از اجرای وال پست لازم است از نوع پروفیل مصرفی و کیفیت آن و همچنین قیمت ناودانی و نبشی روز برای کنترل هزینه ها اطلاعات لازم را داشته باشید. دیوارهای غیر سازه ای که در ساختمان صرفا به عنوان جداکننده فضاهای معماری به کار می رود را می توان براساس موقعیت قرارگیری در ساختمان به دو عامل زیر تقسیم بندی کرد

داخل قاب سازه ای که میانقاب نامیده می شود

خارج از قاب سازه ای که پارتیشن یا تیغه جداکننده نامیده می شود.

در صورتی که دیوار غیر سازه ای درون قاب به قاب پیرامونی خود اتصال داشته باشد میان قاب نامیده می شود و هر نوع دیوار جداکننده تیغه پارتیشن که خارج از قاب سازه ای اجرا شود برون قاب نامیده می شود و برای مهار آن از وال پست استفاده می شود.

امروزه استفاده از وال پست و یا نبشی کشی سازه الزامی بوده و چنانچه مهندس ناظر آن را اجرا ننماید پس از زلزله و ریزش دیوار مقصر شناخته خواهد شد. استفاده از پروفیل نبشی و ناودانی سبب تقویت این سازه گردیده بنابراین پیش از اجرا بهتر است از کیفیت و قیمت ناودانی و نبشی مورداستفاده اطمینان یابید.