نمای آجری سنتی در داخل و خارج ساختمان مسکونی بیسنگ زنجان

متاسفانه ساختمان سازی در شهرهای بزرگ و کوچک در حال حرکت به سمتی است که دیگر کمتر شاهد متریال های سنتی در ساخت سازه هستیم، نمای آجری سنتی یکی از همین نمونه های کمیاب است. خیلی کم پیش می آید ساختمان های مسکونی یا عمومی و تجاری تازه ساز با نمای تمام آجری و بدون حتی وجود یک سنگ یا عنصر دیگر ساخته شوند اما موردی که در این پست بررسی خواهیم کرد یکی از همین نمونه های بسیار معدود است که ارزش و زیبایی این عنصر فراموش شده را به نسل امروز نشان می دهد.

خانه بیسنگ در شهر زنجان واقع شده اما منبع الهام گیری این سازه واقع در شهر سلطانیه و بناهای متعلق به دوران سلجوقی و ایلخانی و در راس آنها گنبد سلطانیه است. در دوره ایلخانان که شهر سلطانیه بنا شد، بسیاری از برج ها و ساختمان های بزرگ شهر با سنگ های تراشیده ساخته شد و شهر بقدری پیشرفت کرد که بعداز تبریز پایتخت آن دوران ایران، دومین شهر بزرگ ایران شناخته می شد. اما در این دوران که بیشتر سازه ها با سنگ ساخته می شد، گنبدی تمام آجری بنام گنبد سلطانیه بنا شد که مقبره پادشان ایلخانان است و هم اکنون نیز بعنوان سومین گنبد بزرگ جهان شناخته می شود. این بنا درست مانند ساختمان بیسنگ، به ستایش آجر می پردازد. در حقیقت مزیت بزرگ نمای آجری سنتی، همین هویت قابل درک آن است.

ساختمان بیسنگ در زمره ساختمان های مسکونی تک واحدی قرار می گیرد و به تازگی به مرحله نیمه نهایی جایزه معمار در سال 96 نیز راه یافته است. این خانه توسط دفتر معماری تااُ و به مدیریت حمید ناصرخاکی و بنفشه درویش طراحی شده است.  به گفته مدیر طراح این پروژه تمام زوایا و قسمت های مختلف این خانه، مفهوم خاصی دارد و هیچ نقطه ای در آن اضافه نیست. توجه به مفهوم واقعی خانه در این سازه مثال زدنی است. در همان نگاه اول هم می توان متوجه تفاوت ذاتی این ساختمان، با بناهای اطرافش شد.

به نقل از معمار این پروژه، معنی خانه در شهرهای معاصر و امروزی به آپارتمان های چسبیده کنار هم و ویلاهای جدا افتاده از یکدیگر خلاصه شده است. خیلی زیبا بیان می دارد که خانه امروزه در حد یک پسوند برای نام هایی همچون کارخانه و رودخانه است و آن هویت و هدف اصلی خود را، متاسفانه از دست داده است. فضاهای درونی باز، روشنایی درونی و پیوستگی بین اجزا، از ویژگی های اصلی این خانه بحساب می آیند. در اینجا فضاها پویا هستند و به شیوه ای عالی با ماده و متریال ارتباط برقرار می کنند.

نمای آجری سنتی را به وضوح می توان چه در نمای خارجی و چه در نمای خارجی مشاهده کرد. در واقعه آجر در اینجا محوریت اصلی را دارد و حتی نوع و ظاهر آجرها طوری انتخاب شده که گرمی خاصی به کل سازه داده است. احتمالا شما هم در نگاه اولتان به نما، متوجه کم بودن پنجره و بسته بودن نما شده اید اما از نزدیک که نگاه کنید به اصل ماجرا پی خواهید برد. آجرهای حفره دار در جای جای نمای ساختمان تعبیه شده اند و به شیوه ای هنرمندانه نور را با حفظ حریم شخصی، به داخل خانه هدایت می کنند.

همانطور که در بالا اشاره کردیم نمای آجری سنتی این ساختمان فقط در جلوه بیرونی خودنمایی نمی کند، فضای داخل نیز از گرمای آجر حداکثر استفاده را می برد. در فضای داخلی، سبک مدرن با رنگ های خنثی مانند سفید و خاکستری حکمرانی می کند. البته رنگ سفید تم غالب خانه را تشکیل می دهد. با توجه به اینکه مقدار زیادی از نور طبیعی به داخل خانه نفوذ می کند، با حضور رنگ سفید شاید فضا خیلی سرد و بی روح بنظر برسد اما اینجاست که رنگ گرم پله ها و دیوارهای آجری و همینطور کفپوش چوبی خود را نشان می دهد.

با توجه به پلان خانه در طبقه همکف پارکینگ، استخر، جکوزی، سالن ورزشی و اتاق سرایدار در فضاهای جداگانه قرار گرفته است. از طبقه اول وارد محیط اصلی خانه می شویم، جایی که هال، اتاق نشیمن، راهروی ورودی و آشپزخانه قرار گرفته است. آشپزخانه در ارتفاعی بالاتر قرار گرفته که فرم خارجی خانه هم این موضوع را بخوبی نشان می دهد. پذیرایی و آشپزخانه به وسیله پلکانی آجری بسیار زیبا به یکدیگر متصل می شوند. در طبقه دوم دو عدد اتاق خواب و نشیمن قرار گرفته است، در پشت بام نیز حیاطی برای استراحت در فضای بیرون در نظر گرفته شده است.

نمای آجری سنتی